Ống HDPE được đánh giá cao nhờ độ bền vượt trội và quy trình hàn nối tạo ra mối nối vĩnh cửu. Tuy nhiên, tính chất đặc thù của nhựa Polyethylene mật độ cao đòi hỏi kỹ thuật thi công chính xác. Dưới đây là 5 sai lầm phổ biến nhất mà các nhà thầu thường mắc phải khi lắp đặt Ống HDPE và các biện pháp khắc phục hiệu quả để đảm bảo tuổi thọ và độ kín khít của hệ thống.
1. Sai Lầm: Không Làm Sạch Hoặc Vát Mặt Ống Trước Khi Hàn
Sai lầm cơ bản nhất trong kỹ thuật hàn đối đầu là bỏ qua hoặc làm sơ sài bước làm sạch và vát mặt ống. Bề mặt Ống HDPE có thể bị oxy hóa hoặc dính bụi bẩn trong quá trình vận chuyển.
- Hậu quả: Bụi bẩn hoặc lớp oxit mỏng ngăn cản sự hợp nhất phân tử giữa hai đầu ống, dẫn đến mối hàn rỗng, yếu, dễ rò rỉ dưới áp suất.
- Khắc phục:
- Sử dụng máy bào (vát mặt) chuyên dụng để loại bỏ lớp nhựa bên ngoài, đảm bảo bề mặt sạch sẽ, song song.
- Sau khi bào, tuyệt đối không được chạm tay hoặc vật bẩn vào mặt ống. Ống thoát nước HDPE hay ống áp lực đều cần sự sạch sẽ tuyệt đối.
2. Sai Lầm: Sai Nhiệt Độ, Áp Lực Hoặc Thời Gian Hàn
Hàn Ống HDPE là một quá trình khoa học. Việc điều chỉnh sai các thông số nhiệt độ, áp suất hoặc thời gian làm mát sẽ phá hủy cấu trúc mối hàn.
- Hậu quả:
- Nhiệt độ quá thấp: Mối hàn không đạt độ hợp nhất.
- Nhiệt độ quá cao: Nhựa bị phân hủy, mối hàn giòn.
- Áp lực không đủ: Không tạo được gờ chảy (bead) chuẩn.
- Thời gian làm mát không đủ: Mối hàn bị biến dạng khi tháo kẹp.
- Khắc phục: Luôn tuân thủ bảng tiêu chuẩn hàn của nhà sản xuất ống và máy hàn. Sử dụng máy hàn tự động hoặc bán tự động được hiệu chuẩn định kỳ để kiểm soát chính xác các tham số này.
3. Sai Lầm: Bỏ Qua Việc Căn Chỉnh Đồng Tâm (Alignment)
Trước khi bắt đầu bất kỳ quy trình hàn nào, hai đầu Ống HDPE phải được căn chỉnh đồng tâm hoàn hảo và song song với nhau.
- Hậu quả: Nếu hai đầu ống không đồng tâm, áp lực hàn sẽ không đều, dẫn đến mối hàn bị lệch, gờ chảy không đối xứng, và thành ống bị mỏng đi ở một bên, làm giảm đáng kể khả năng chịu áp suất.
- Khắc phục:
- Sử dụng kẹp giữ ống chắc chắn của máy hàn để đảm bảo không có sự dịch chuyển trong suốt quá trình.
- Kiểm tra sự đồng tâm bằng mắt thường và dụng cụ đo trước khi đưa tấm gia nhiệt vào.
4. Sai Lầm: Không Tính Đến Sự Giãn Nở Nhiệt Của Ống
Nhựa HDPE có hệ số giãn nở nhiệt rất lớn. Khi nhiệt độ môi trường thay đổi, Ống HDPE sẽ co lại hoặc giãn ra.
- Hậu quả: Nếu chôn lắp Ống HDPE quá thẳng và không có khoảng bù trừ, sự co giãn nhiệt có thể gây ra áp lực lớn lên mối nối hoặc phụ kiện, dẫn đến đứt gãy hoặc hư hỏng.
- Khắc phục:
- Đối với lắp đặt nổi, sử dụng khớp nối bù trừ hoặc đặt ống theo hình chữ Z để hấp thụ sự giãn nở.
- Đối với chôn ngầm, đặt ống trong rãnh uốn lượn nhẹ nhàng (snake laying) và lấp đất ngay sau khi hàn để ổn định nhiệt độ ống, ngăn chặn sự dịch chuyển quá mức.
5. Sai Lầm: Lựa Chọn Sai Áp Suất PN Hoặc Loại Ống
Lựa chọn Ống HDPE có mức áp suất danh định (PN) không phù hợp với áp suất làm việc thực tế của hệ thống là một sai lầm về thiết kế. Tương tự, dùng ống xoắn HDPE cho mục đích áp lực cao cũng là sai lầm.
- Hậu quả: Ống có PN thấp hơn yêu cầu sẽ nhanh chóng bị nổ hoặc rò rỉ khi hệ thống vận hành.
- Khắc phục:
- Luôn chọn Ống HDPE có PN cao hơn ít nhất lần so với áp suất làm việc tối đa của hệ thống.
- Phân biệt rõ ràng: Ống HDPE trơn (loại áp lực) dùng cho cấp nước sạch; Ống xoắn HDPE gân/lớp đôi (loại không/áp lực thấp) dùng cho bảo vệ cáp và thoát nước mưa.
Việc nắm vững và tránh được 5 sai lầm trên sẽ đảm bảo hệ thống Ống HDPE của bạn đạt được chất lượng tốt nhất, tuổi thọ tối đa và giảm thiểu chi phí sửa chữa trong tương lai.